Kemik kırıkları hakkında bilgiler

Hareket sağlıklı bir vücut ve sağlıklı bir yaşam için şarttır. Ama her zaman bir kaza tehlikesiyle de karşı karşıyayız. Spor yaparken olduğu kadar normal günlük yaşamımızda da bu kazalar bazen kemik kırılmalarına da neden olabilir. Kırık, aşırı gelirim yada darbe nedeniyle kemik dokusunun bütünlüğünün bozulmasıdır. Bazı hallerde ameliyat bile gerektirebilir. Genellikle geçici bir durumdur ana bazı durumlarda kalıcı arazlar bırakabilir.

İskelet, vücuda destek olmak üzere özelleşmiş yapı bloğudur. Vücuda destek olmanın dışında doku ve organları korur. Hareket etmeyi sağlar. Bazı hayati organlarımız için koruyucu bir zırhtır. İskeleti oluşturan kemikler vücudun ihtiyacı olan bir çok mineralin depolandığı sert dokulardır.


Kırıkları oluşları itibariyle üç grupta toplayabiliriz.

• Kayak kayan bir sporcu iniş sırasında ters bir şekilde düşerse birinci gruptan bir kırıkla karşılaşacaktır. Bu kemiğin doğrudan yada dolaylı bir şekilde aşırı gerilim yada darbe sonucu kırılmasıdır.
• İkinci tür kırık nedeni herhangi bir dış etkene dayanmayan kemiğin patolojik yapısından oluşan kırıklardır. Genellikle yaşlılarda ve kadınlarda rastlanılan osteoporoz nedeniyle zayıflayan kemiklerin kırılmasına patolojik kırıklar denir.
• Üçüncü nedense aşırı zorlama yada ufak darbelerin hep aynı noktaya olması sonucu zamanla oluşan kemik zayıflamalarında rastlanır. Koşu yapan bir kişi aşırı zorlama sonucu bir darbe almaksızın da bir kırıkla karşılaşabilir.

İyileşme süreci kırığın oluşması anında başlayan otomatik bir süreçtir. Ve üç aşaması vardır.

Kırıklar ve Kaynaması

• İlk önce kırığın etrafında bir kan pıhtısı oluşur. Kırık anında kemik içinden gelen bir akıntının sonucudur bu. Bu kanama önce hematon denen bir şişliğe neden olur. Ve pıhtılaşma bundan sonra gerçekleşir.
• Birkaç gün içinde fibroblast denen kalıcı ve temel bağ doku hücreleri kan pıhtısında oluşur ve kan pıhtısı fibrokolajen bir dokuya dönüşür.
• Üçüncü aşamada bu doku kırık kemiğin kaynamasına neden olan kemiksi bir hale gelir. Madeni tuzlarla güçlenen bu doku kırıkların uçlarını birleştirir. Başlangıçta süngersi bir dokudur zamanla tam bir kemik sertliğine ulaşır. Bu sırada kırık kemik uçları hareket ettirilmemeli ve üzerine yük bindirilmemelidir.

Kırığın tedavisi nasıl olur?

Bazı hallerde doktor kırığı sabitleştirmez, sadece ağrıyı kesici önlemler alır. Topuk çevresinde köprücük kemiği ve kaburga kırıklarında yapılan budur.

Tedavinin amacı hastanın bir an önce normal harekete kavuşmasını sağlamaktır. Kırık kemik uçları doğru düzlemde birleştirilmelidir. Bir kırık vakası karşısında doktor önce kemiğin durumunu sağlıklı olarak tespit ederek, eklem yüzeylerini düzgün bir şekilde bir araya getirmek için elle girişim yada traksiyon uygulayabilir. Kemiği yerleştirmek kırık sonucu yerinden oynayan kemiği yerine yerleştirmektir. Kırığın sağlıklı olarak iyileşebilmesi, kırık uçların birbirine tam bir uyumla karşı karşıya getirilmesi halinde mümkündür. Çoğu durumda bunun için cerrahi bir durum gerekmez. Kemiklerin uc uca getirilmesi sırasında lokal anestezi yoluna başvurulabilir. Kemiğin doğru yerleşip yerleşmediği röntgen vasıtası ile tespit edilir.

Kemik yerleştirildikten sonra sabitleştirilir. Kırık kaynamadan önce kemiğin hareket etmesi halinde kaynama yanlış olur buda bir deformasyon ve sakatlık bırakır. Sabitleştirme işlemi dışarıdan yada içerden yapılabilir. Dışarıdan yapılan sabitleştirmede son yüzyılda plastik alçı kullanılmaktadır. Alçı basit kırıklarda en sık kullanılan yöntemdir.

Kafatası Çatlağı

Bazı hallerde alçı en iyi çözüm olmayabilir. Kırığın yakınında açık bir yara olması halinde bu yaranın alçı ile kapanması sakıncalıdır. Yaradaki gelişmenin kontrol altında tutulması için açık olması gerekir aksi takdirde alçı bir enfeksiyona yol açabilir. Enfeksiyonlar iyileşmeyi geciktirirken, iltihabın tehlikeli biçimde kemik iliğine işlemesine neden olabilir.

Bazı kırıkların çivi, vida, platin türü plaka ile içerden sabitlenmesi de gerekebilir. Bunlar ameliyat sonucu konulan destekler sayesinde kemik kaynayıncaya kadar içerden sabitlenmesi gereken hallerdir. Mutlaka ameliyat gerektiren bu hallerde kesin iyileşme daha uzun sürede olur. Kemiğin kaynamasından sonra özel bir rahatsızlık nedeni olmuyorsa, bu parçalar vücutta kalabilir. Rahatsızlık meydana getirdiği takdirde vücuttan çıkarılır.

Kafatası beynin bir zırhı gibidir. Kafatası kemiklerinde oluşacak bir kırık beyinde zedelenme yapması açısından önem taşır. Bu nedenle de nörolojik müdahale, kırıkla ilgili müdahaleden önce dikkate alınır.

Kafatası travması geçirmiş bir hastanın konuşma ve hareket yetenekleri doktor tarafından kontrol edilerek hastanın nörolojik durumu saptanır. Henüz belirgin bir araz görülmese bile tarama yoluyla bir lezyon olup olmadığı araştırılır. Ne var ki tarama yönteminde bir sonuç alınabilmesi lezyonun bölgesine göre değişir, çünkü bazı damarlardaki hasar ilk anda belli olmaz.

Kafatası kırıkları iki türlüdür. Yüzeysel olabilir bu takdirde kırık kafatasında bir çizgi halinde görülür. Kafatasında çizgi halinde ki yüzeysel bir kırık muhtemelen ciddi bir durum değildir. Ama yine de beyne etkisi olup olmadığı araştırılmalıdır. Çünkü böyle bir tehlikenin varlığı ilk anda önemli bir belirti göstermeyebilir. Hastanın durumunda ciddi bir araz görülmese bile durumun ciddiyetine göre hasta 24 saat ile 48 saat arasında gözlem altında tutulmalıdır. Beynin etkilenmediği hallerde kırıklar iyileşmeleri için kendi haline bırakılır.

Kafatası Kırığı ve Çöküntü

Çöküntülü kırıklarda kemiğin beyni zedelemiş olması ihtimali daha kuvvetlidir. Çöküntülü bir kırık genellikle tehlikeli bir durumun ilk işaretidir. Kemik eğer beyne bir zarar verdiyse konuşma ve hareketlerde aksaklıklar görülür.

Bel kemiğindeki kırıklara gelince, bu kırıklarda kalıcı ve ciddi arazlar söz konusudur. Tedavinin amacı omurilikte sinirleri korumaktır. Bel kemiği omur kemikleri ve süngerimsi disklerden oluşur. Omur iliği merkezi sinir sisteminin bir parçası olup, bel kemiğinin ortasında ki bir kanala yerleşmiştir. Omur sinirleri her omurun yan bölümünde yer alan deliklerden geçer ve çevrel sinir sistemini oluşturur. Bu sinirler omur iliğin sinirleri kadar hassas değildir.

Genellikle yaşlılarda sık rastlanan bir kırıkta kalça kırıklarıdır. Yaygın bir kanıya göre bu kırıkların nedenleri kaygan yollar değildir. Bu tür kırıkların çoğu sabah erken saatlerde yaşlılar yataktan kalktıktan hemen sonra olur. Uyku sersemliği, görme bozuklukları ve alaca karanlık bu kazaların başta sayılabilecek nedenleridir. Gerek yaş gerekse kırık kemiğin yeri iyileşmeyi güçleştiren unsurlardır. Fizik tedavi uzmanı hastanın hareket yeteneğini saptar. Yatakta dönüp dönemediği, yardımsız kalkıp kalkamadığı, bir aygıt yardımıyla yürüyüp yürüyemediği, hareket halinde ağrılarının nerede olduğu ve hangi hareketleri yapabildiği saptandıktan sonra duruma ve ameliyatın ayrıntılarına en uygun tedavi kararlaştırılır. Haftada 5 gün 45 dakikadan 75 dakikaya kadar değişen fizik tedavi seansları uygulanır.

Belkemiği Kırığı ve
Omurilik Zedelenmesi

Aşırı zorlanma nedeniyle oluşan kırıklar, dış darbeyle oluşan kırıkların aksine uzun süre devam eden ufak darbelerin sonucudur. Aşırı ve yorucu idman yapan bir uzun mesafe koşucusu fazla zorlanmadan ötürü böyle bir kırıkla karşılaşabilir. Tenis, kayak, yüzme gibi sporlarda da benzeri kırıklara rastlanır.

Kırıkların çoğunun bir kaza sonucu olduğu düşünülürse bunlara karşı önlem almanın güçlüğü ortadadır. Ama dikkatli ve sürekli idman ve egzersizlerle kemikleri güçlendirmek mümkündür. Dengeli ve sağlıklı bir beslenmenin de kemikler için önemini göz ardı etmemeliyiz.