Kulak hakkında bilgiler

Her 10 kişiden 1’inde rastlanılan bir durumdur bu. İşitme duyusunun kısmen kaybı bile günlük yaşamda ciddi sorunlara yol açar. Bu durumun nedeni vakaların yüzde 25’inde yaş ile ilgili. Ama doğuştan sağırlık vakaları da küçümsenemez. Bu oranın yüzde 7’ye kadar ulaştığı bölgeler vardır.

Ses hava moleküllerinin sıkışıp açılmasıyla oluşan titreşimlerden meydana gelen dalgalar halinde yayılır. Sesin şiddeti dalgaların genişliğine bağlıdır. Genişlik desibel ile ölçülür sesin şiddeti dalgaların ilerlediği doğrultuya dik durumdaki birim alandan, birim zamanda geçen enerji miktarına göre değişir.

Sesin Yayılışı

Sesin yüksekliği sesin frekansına göre ölçülür. Frekans sabit bir noktadan birim zamanda geçen dalga sayısı yada frekans birimi olan hertz olarak gösterilir. Frekansın hertz birimiyle ifade edilen değeri, saniyedeki çevrim sayısını gösterir. İnsan kulağı 20 ila 20.000 hertz frekansları arasındaki sesleri duyabilir.

Çekiç, Örs, Üzengi, Zar

Kulak üç ana bölümden oluşur. Dış kulak, orta kulak ve iç kulak. Kıkırdak yapılı kulak kepçesi ve kulak zarına kadar giden yol dış kulağı oluşturur. Sesler kulak kepçesi tarafından toplanır ve ses dalgaları kulak yolundan kulak zarına ulaşır. Orta kulak şakak kemiğine gömülü içi hava dolu bir boşluktur. Ses dalgalarını iç kulağa yollarken sesi 22 kat güçlendirir. Kulak zarına oluşan titreşimler, orta kulaktaki üç kemikçik tarafından orta kulağın dış duvarındaki oval pencere adlı zara geçirilir. Kulak zarındaki titreşimler çekiç, örs ve bir pirinç tanesi büyüklüğündeki üzengi kemiklerini titreştirir.

Östaki borusu denen açıklıkta orta kulaktadır. Bu kanal gırtlağa açılır ve kulak zarının iki yanındaki basıncı dengeler. Yutkunma sırasında östaki borusu açılır. Uçak yolcularına iniş sırasında ciklet çiğnemelerinin önerilmesi bundandır.

Östaki Borusu

Titreşimler oval pencereden iç kulaktaki sıvılara geçer. Salyangozdaki tüy şeklindeki sinir uçları titreşimleri sinir uyarılarına çevirir. Her bir titreşim bu sinir uçlarını hareket ettirirken beyne elektrik uyarıları yollar. İşitme bozuklukları iç kulaktaki tüy şeklindeki sinir uçlarının ve beynin işitme merkezindeki hücrelerin değişik nedenlerde işlevlerini yapamamasından ileri gelir.

Her 1000 çocuktan birinde doğuştan duyma özrü vardır. Bu vakaların yarısının nedeni kalıtsaldır. Diğer vakalar ise genellikle gebelik döneminde geçirilen bir enfeksiyondan ötürü biyolojik özellik taşır. Örneğin anne gebelik sırasında kızamıkçık geçirirse bebek işitme özürlü olarak doğabilir. Toksoplazmoz denilen merkezi sinir sistemi ve dalak, karaciğer gibi organları etkileyen enfeksiyon hastalığı da ceninde benzeri arazlara neden olabilir ve hamilelerin az pişmiş et ve hayvan dışkıları gibi hayvansal bakterilerden uzak durmaları gerekir.

Kulak Salyangozu

Bebeklerin altının temizlenmesi sırasında onların dışkılarında bulunabilecek bakterilerden de uzak durulmalıdır. Çocuk altının değiştirilmesi sırasında hijyen kurallarına tam olarak uyulmalıdır. Cinsel organdaki bir iltihap doğum sırasında bebeğe geçerek, beyin iltihabına kadar birçok komplikasyona neden olabilir. Bu nedenle iltihap tehlikesi bulunan anne adaylarının doğumlarının sezaryen ile yapılması tercih edilmelidir.

İşitme arazlarının bir nedeni de kan uyuşmazlığıdır. Aşırı gürültü gibi dış etmenlerde cenini etkileyip işitme sorunlarına neden olabilir. Hamilelik sırasında aşırı yüksek seslerin, bebekte yüksek frekanslı sesleri duyma arazlarına neden olduğu bilinmektedir. Merkezi sinir sisteminin en çok geliştiği dönem olan 6. Ayda bebekteki işitme bozuklukları anlaşılabilir. Böyle bir durumda bebeğin ileride bir iletişim sorunu çekmemesi için derhal önlem alınmalıdır.

İşitme konusunda doğuştan hiçbir sorunu olmayanlarda da yaşamları sırasında bazı işitme arızaları baş gösterebilir. Devamlı gürültülü bir ortam işitme duyusunu en çok etkileyen unsurlardandır. Sanayi sektöründe çalışan bazı kişiler günde 8 haftada 40 saat devamlı olarak 90 desibellik bir ortamda bulunabilirler. Yapılan araştırmalar ise 75 desibelin üzerindeki seslerin kalp ve damar hastalıklarına ve işitme sorunlarına neden olabileceğini göstermektedir. 40 ila 50 yaşlarından sonra böyle gürültülü ortamlarda çalışanlar kulak çınlaması, bazı seslere karşı aşırı duyarlılık ve tiz sesleri işitmede zorlukla karşılaşabilirler. Zamanla bu sorunlar daha da ciddi boyutlara ulaşabilir.

Aşırı gürültüden kaynaklanan işitme bozukluklarında özellikle kulak salyangozuna en uzakta olan tüysel sinir uçları etkilenir. Gürültü zamanla bu tüyleri sertleştirerek ses dürtülerinin iletim gücünü azaltır. Bahsettiğimiz frekanslar 125 ila 6000 hertz arasındaki seslerdir. İşitmede sorunu olanlar belli frekanslardaki sesleri iyi duyamadıkları için zaman zaman bir cümlenin içindeki bazı kelimeleri tahmin ederek iletişimlerini kurarlar.

İşitme bozuklukları yaş ile de belirebilir. Genellikle de işitme siniri ve iç kulaktaki sinir uçlarının dejenerasyonu ortaya çıkar. Tiz seslerde işitme yetersizliği de başlar. Yaşlıların bir kısmı bu nedenle S, F, T, P, D gibi bazı harfleri ayırmakta güçlük çekerler. Bu nedenle de çoğu zaman sesi duymakla beraber kelimeyi tam olarak anlayamazlar. Tiz sesleri algılamak daha zor olduğundan genellikle erkeklerin söylediklerini kadınların ve çocukların söylediklerinden daha iyi işitir ve anlarlar. Gürültülü bir ortamda konuşulanların anlaşılması daha zordur.

Hastalık işitme azalması, şiddetli baş dönmesi ve bunları müteakiben müthiş bir kulak çınlamasına neden olur. Bu arazlar giderek artık dayanılmaz bir hal alır. Hastalık bir iç kulak arızası olup her 10 kişiden biri bundan zaman zaman yakınır. Çınlama her hangi bir kulakta olabileceği gibi ikisinden de ve başın her yanından da gelebilir. Bu çınlamalar genellikle 45 ila 65 yaş arasındakileri etkiler. Bu uzun süre gürültülü bir ortamda bulunmaya bağlanan bir hastalıktır.

Kulak çınlamasının değişik nedenleri olabilir. İşiteme sinirinin veya tüysel sinir uçlarının zedelenmesi, orta kulak kemiklerinin sertleşmesi yada otit gibi dış kulak iltihapları bu nedenler arasında sayılabilir. Sabah akşam devam eden böyle bir kulak rahatsızlığının insanı ne denli olumsuz etkileyeceği açıktır.

Kulak Arkası İşitme Cihazı

Başka frekanslardan gelen seslerin etkisini artıran bazı ekipmanlar kulak içindeki çınlamanın etkisini azaltabilir. İşitme bozukluklarının büyük bir kısmı tedavi kabul etmez. Ama bazı aletlerle işitme yetersizliğinin kısmen de olsa yenilmesi mümkündür. Dudak okuma yöntemleri bu durumun sakıncalarını azaltabilmektedir. İşitme özürlü birisiyle konuşurken onunla yüz yüze olmaya dikkat etmemiz, dudak okumasına ve yüz ifadelerimizden mana çıkarmasına yardımcı olur.

İşaret dili oldukça gelişmiş bir iletişim kodudur. Zamanla yeni yeni sembollerle zenginleştirilen bu yöntem oldukça faydalıdır. İşitme aygıtı kulağa gelen sesin yüksekliğini artırarak duymaya yardımcı olur. Bir çok türü olan bu aygıtın en uygun olanının seçiminde bir uzmanın odyometrik muayene yapmasında fayda vardır.

Dış Kulak İşitme Cihazı

Konuşma sesi farklı frekanslarda bir çok bileşen içerir. Aygıt bunların yüksekliğini farklı düzeyde arttırır. Alet bir mikrofon ve sesleri ayarlayan bir mikser olarak görev görür. Böylece farklı tizlikteki seslere göre bir ayarlama yapılmış olur. Değişik tür işitme aygıtları vardır. En yaygın aygıt şekli giderek iyice ufalan ve kulağın arkasına yerleştirilen tiptir. Kulağın içine yerleştirilen tiplerden başka birde dış kulak yoluna yerleştirilenler vardır ki bunlar işitme yetersizliği fazla olmayanlar için uygundur. Dijital teknoloji bu sahada büyük gelişmeler kaydetmektedir. Günümüzde programlanabilen işitme aygıtları vardır. Aygıta yerleştirilen bir mikroçip 6 ila 10 farklı ayarlama yapabilmektedir.

Bu kız bir işitme aygıtının da yardımıyla konuşmayı öğrenmiştir. Yöntem ne olursa olsun işitme özürlülerinin toplum hayatından uzaklaştırılmamalarının bir yolu bulunmalıdır.