Menenjit bazı zarların iltihaplanmasıdır. Bu zarlar beyin ve omuriliği örter. İltihaplanma akut yada kronik olabilir. Virüs yada bakteri kökenliler daha yaygındır. İster çocuklarda ister yetişkinlerde olsun menenjite neden olan 3 bakteri tipi vardır. Bunlar:
Menengokok bakterisi sadece menenjite değil daha birçok hastalığa yol açar. Bir tür kan iltihabı bunların arasındadır. Kısaca menenjit olarak tanımlanan birçok hastalığa bu bakterinin sebep olduğu anlaşılmıştır. Aslında soğuğa sıcağa, ultraviyole ışınlarına olduğu kadar temizlik malzemelerine karşıda dayanıksız bir bakteri türüdür. Menengokoklar burun, üst yutak ve boğazda çoğalır. Bulaşma hava yoluyla ve kişilerin yakın temasları sonucu mikrop içeren damlacıkların solunmasıyla oluşur. Bu nedenle arkadaşlar, eşler, aile bireyleri ilk hedeftir.
Kuluçka dönemi ortalama olarak 3 ila 4 gün sürer ama en az 2 en çok 10 gündür. Hastalık belirtilerinin çıkmasından bir hafta önce bulaşıcılık kazanır ve tedaviden 24 saat kadar sonrada devam eder. Hastalığın ilk odağı doğrudan beyin zarı olabileceği gibi bir başka bölgeden kan dolaşımıyla taşınarak, beyin omurilik sıvısına ulaşabilir. Bu sıvı beyin ve omuriliğin etrafındadır. Menengokoklar beyin ve omurilik zarında çoğalır.
Bakterinin ürettiği toksik maddeler, sinir hücrelerini zehirleyerek şişliklere ve apseye neden olur. Bunun sonucunda oluşan basınç vücut sisteminin düzgün işlemesini engelleyerek kobaya, kalp ve solunum durmalarına neden olabilir.
Bu bakteri aynı zamanda kanda da bir enfeksiyona neden olabilir. İltihap kana bulaşınca kanın besleyici gücüyle her 20 dakikada bir misli artar. Deri altıda kanamalar nedeniyle deride peteşi denen kırmızı benekler görülür. İç kanamaların sonuçta ölüme gidebilecek sonuçları vardır. Menenjit sağırlığa, körlüğe ve birçok zihinsel özre neden olabilecek bir hastalıktır.
Hastalığın yaşamsal sorunlar oluşturmaması için erken tanı büyük önem taşır. Ne yazık ki ilk belirtilerinden hastalığın teşhisini koymak zordur. Suzın doktora başvurmasına geç kalmış olmasın karşın tedavi başarılı olmuştur. Onun şansı hastalığın virüs kökenli oluşudur. Bakteri kökenliler çok daha tehlikelidir. Suzın işe giderken sık sık durup “acaba evin kapısını kilitledim mi?” diye hatırlamaya çalışır. Hafızası eski gücünde değildir artık. 5 yıl önce geçirdiği virütik menenjit hafızasında bir arıza bırakmış. Yine de günlük yaşamını normal olarak sürdürebiliyor.
Hastalığı kapma ihtimali gelişmiş ülkelerde 40.000 de 1 oranındadır. Gençlik çağında bu oran 15.000 de 1'dir. Çocuklarda ise 3600 de 1'dir. Çünkü çocukların vücutları koruyucu antikorları yeterince üretememiştir. Menenjitin bir başka özelliği yaş gruplarına göre olan gelişmesidir. 5 yaşından küçük çocuklarda çoğunlukla hemofiliz influenza b tipi menenjit görülürken, menongokok tipi daha çok 5 ila 50 li yaşlar arasında kendisini gösterir. 50 yaşından sonra ise pnömokok tipi menenjit hakimiyettedir. Yaş grubu ve ülke faktörleri bir arada ele alınınca 5 yaşından ufak çocuklar için bu ihtimal Amerika’da 1500 de 1 iken, Senegal’de 250 de 1 e kadar artar.
Menengokok ilk olarak titreme ve aşırı yorgunluk ile başlar. Süratle ilerleyerek şiddetli baş ağrısı, ense sertliği, yüksek ateş ve bütün vücutta peteşi döküntüleriyle devam eder. Kusma, zihin bulanıklığı ve uyuşuklukta görülebilen arazlardandır. Gençlerde ve yetişkinlerde arazlar bir anda belirip birkaç saatliğine yok olabilir. Bu durum belirli aralıklarla bir çok defa tekrarda edebilir. Bunun arkasından genel bir enfeksiyon halini alıp, yüksek ateş ile hastanın durumu ağırlaşır. Esas belirtileri olan ensede sertlik gibi arazlar geç ortaya çıkar. Hem çocuklar hem de yetişkinler bu hastalığı yakın temas sonucu kaparlar.
Hastalığın kesin teşhisi beyin omurilik sıvısının mikroskop ile incelenmesi sonucu konulur. Sonuç pozitif çıktığı takdirde zaman kaybetmeden geniş spektrumlu bir antibiyotik tedavisine geçilir. Bu sırada iltihaba neden olan unsurun yapısı bulunur. Bunun için bakteri bir agar kültüre bırakılır. Hangi antibiyotiğe devam edilmesi gerektiği bakterinin bu şekilde tanımlanmasından sonra kararlaştırılır. Antibiyotik tedavisinin sonucu genellikle 1 hafta sonra alınır. Tedavide geç kalınmadıysa vakaların yüzde 90’ından fazlası arazsız atlatılır.
Hastanın yaşı ne kadar genç olursa, teşhisin konulması o kadar güçleşir. Bazı hallerde belirtiler bir anda ortaya çıkar. Bazı hallerde ise gelişme normal bir iltihabi durummuş izlenimi verecek kadar yavaştır. Ateş ve onu takip eden bulantı, kusma, ishal ve mamayı reddetme halleri dikkate alınmalıdır. Ense sertliğinde sırt üstü yatan, hasta başını eğerek çenesini göğsüne değdiremez. Yeni doğan çocuklarda ense sertliği yerine çırpınmalar görülür. Çocuğun genel sağlık durumunda kaygı verici bir düşüş ve gayritabii hareketler izlenir. Bu hastalığa yatkın yaştaki bebek, çocuk ve gençler için koruyucu önlemlere önem verilmelidir.
Bakteri kökenli menenjitten en etkin korunma aşı yoluyladır. Günümüzde 2 aylık bebeklerden başlanarak HIB aşısı uygulanmaktadır. Aslında bu aşı sadece menenjite değil bu bakterinin neden olduğu zatürre, kulak iltihabı, gırtlak ve nefes borusu iltihabına karşıda bağışıklık kazandırır. HIB aşı uygulaması son zamanlarda başladığı için 5 yaşın altındaki çocuklarda menenjit vakasına pek az rastlanılmaktadır. Bu aşının etkinliğini kanıtlamaktadır. Aşı daha çok bu tehlikeyle karşılaşma ihtimali yüksek gruplara uygulanmalıdır. Örneğin yuvaya giden çocuklar bu tehlikeye daha yakındırlar. Özel salgın durumları dışında genel bir aşılamaya gerek görülmez.
Menenjitin her türü için aşı bulunmadıysa da, hiç olmazsa en yaygın olan HIB virütik kökenli menenjit kontrol altına alınabilmiştir. Virüs kökenli menenjit daha çok kabakulak hastalığının bir komplikasyonu olduğu ve kabakulağa karşı aşı koruması verilebildiği için menenjit vakaları bu yolla kontrol altına alınmıştır.
Menenjitli bir unsurla temas etme ihtimali olanlara koruyucu dozda antibiyotik verilmesi de alınan önlemler arasındadır. Hastanın sınıf arkadaşları ve aile bireylerine bu koruyucu uygulamanın yapılmasında fayda vardır.
Bunların dışında alınabilecek başka önlemler de vardır. Örneğin bazı hallerde belli plaj ve havuzların kapatılması gerekebilir. Suda menenjit virüsü yada bakterisi bulunması halinde yapılması gereken budur.
- B tipi hemofiliz inflüenza
- Pnömokok
- Menengokok
|
| Menenjit, Beyin Zarı Omurilik |
Kuluçka dönemi ortalama olarak 3 ila 4 gün sürer ama en az 2 en çok 10 gündür. Hastalık belirtilerinin çıkmasından bir hafta önce bulaşıcılık kazanır ve tedaviden 24 saat kadar sonrada devam eder. Hastalığın ilk odağı doğrudan beyin zarı olabileceği gibi bir başka bölgeden kan dolaşımıyla taşınarak, beyin omurilik sıvısına ulaşabilir. Bu sıvı beyin ve omuriliğin etrafındadır. Menengokoklar beyin ve omurilik zarında çoğalır.
|
| Menengokok, Beyinzarı ve Omurilik |
Bu bakteri aynı zamanda kanda da bir enfeksiyona neden olabilir. İltihap kana bulaşınca kanın besleyici gücüyle her 20 dakikada bir misli artar. Deri altıda kanamalar nedeniyle deride peteşi denen kırmızı benekler görülür. İç kanamaların sonuçta ölüme gidebilecek sonuçları vardır. Menenjit sağırlığa, körlüğe ve birçok zihinsel özre neden olabilecek bir hastalıktır.
Hastalığın yaşamsal sorunlar oluşturmaması için erken tanı büyük önem taşır. Ne yazık ki ilk belirtilerinden hastalığın teşhisini koymak zordur. Suzın doktora başvurmasına geç kalmış olmasın karşın tedavi başarılı olmuştur. Onun şansı hastalığın virüs kökenli oluşudur. Bakteri kökenliler çok daha tehlikelidir. Suzın işe giderken sık sık durup “acaba evin kapısını kilitledim mi?” diye hatırlamaya çalışır. Hafızası eski gücünde değildir artık. 5 yıl önce geçirdiği virütik menenjit hafızasında bir arıza bırakmış. Yine de günlük yaşamını normal olarak sürdürebiliyor.
Hastalığı kapma ihtimali gelişmiş ülkelerde 40.000 de 1 oranındadır. Gençlik çağında bu oran 15.000 de 1'dir. Çocuklarda ise 3600 de 1'dir. Çünkü çocukların vücutları koruyucu antikorları yeterince üretememiştir. Menenjitin bir başka özelliği yaş gruplarına göre olan gelişmesidir. 5 yaşından küçük çocuklarda çoğunlukla hemofiliz influenza b tipi menenjit görülürken, menongokok tipi daha çok 5 ila 50 li yaşlar arasında kendisini gösterir. 50 yaşından sonra ise pnömokok tipi menenjit hakimiyettedir. Yaş grubu ve ülke faktörleri bir arada ele alınınca 5 yaşından ufak çocuklar için bu ihtimal Amerika’da 1500 de 1 iken, Senegal’de 250 de 1 e kadar artar.
|
| Menenjit Peteşi Döküntü ve İzleri |
Hastalığın kesin teşhisi beyin omurilik sıvısının mikroskop ile incelenmesi sonucu konulur. Sonuç pozitif çıktığı takdirde zaman kaybetmeden geniş spektrumlu bir antibiyotik tedavisine geçilir. Bu sırada iltihaba neden olan unsurun yapısı bulunur. Bunun için bakteri bir agar kültüre bırakılır. Hangi antibiyotiğe devam edilmesi gerektiği bakterinin bu şekilde tanımlanmasından sonra kararlaştırılır. Antibiyotik tedavisinin sonucu genellikle 1 hafta sonra alınır. Tedavide geç kalınmadıysa vakaların yüzde 90’ından fazlası arazsız atlatılır.
Hastanın yaşı ne kadar genç olursa, teşhisin konulması o kadar güçleşir. Bazı hallerde belirtiler bir anda ortaya çıkar. Bazı hallerde ise gelişme normal bir iltihabi durummuş izlenimi verecek kadar yavaştır. Ateş ve onu takip eden bulantı, kusma, ishal ve mamayı reddetme halleri dikkate alınmalıdır. Ense sertliğinde sırt üstü yatan, hasta başını eğerek çenesini göğsüne değdiremez. Yeni doğan çocuklarda ense sertliği yerine çırpınmalar görülür. Çocuğun genel sağlık durumunda kaygı verici bir düşüş ve gayritabii hareketler izlenir. Bu hastalığa yatkın yaştaki bebek, çocuk ve gençler için koruyucu önlemlere önem verilmelidir.
Bakteri kökenli menenjitten en etkin korunma aşı yoluyladır. Günümüzde 2 aylık bebeklerden başlanarak HIB aşısı uygulanmaktadır. Aslında bu aşı sadece menenjite değil bu bakterinin neden olduğu zatürre, kulak iltihabı, gırtlak ve nefes borusu iltihabına karşıda bağışıklık kazandırır. HIB aşı uygulaması son zamanlarda başladığı için 5 yaşın altındaki çocuklarda menenjit vakasına pek az rastlanılmaktadır. Bu aşının etkinliğini kanıtlamaktadır. Aşı daha çok bu tehlikeyle karşılaşma ihtimali yüksek gruplara uygulanmalıdır. Örneğin yuvaya giden çocuklar bu tehlikeye daha yakındırlar. Özel salgın durumları dışında genel bir aşılamaya gerek görülmez.
Menenjitin her türü için aşı bulunmadıysa da, hiç olmazsa en yaygın olan HIB virütik kökenli menenjit kontrol altına alınabilmiştir. Virüs kökenli menenjit daha çok kabakulak hastalığının bir komplikasyonu olduğu ve kabakulağa karşı aşı koruması verilebildiği için menenjit vakaları bu yolla kontrol altına alınmıştır.
Menenjitli bir unsurla temas etme ihtimali olanlara koruyucu dozda antibiyotik verilmesi de alınan önlemler arasındadır. Hastanın sınıf arkadaşları ve aile bireylerine bu koruyucu uygulamanın yapılmasında fayda vardır.
Bunların dışında alınabilecek başka önlemler de vardır. Örneğin bazı hallerde belli plaj ve havuzların kapatılması gerekebilir. Suda menenjit virüsü yada bakterisi bulunması halinde yapılması gereken budur.
2 yorum:
Lütfen soru sormadan önce, sorunuzu öncelikle arama kutusunu kullanarak araştırınız.